1η Σεπτεμβρίου ! Ευλογημένο παρά Θεού το Νέο Εκκλησιαστικό Έτος …

Μία παλαιά γεωργική απεικόνιση τού τέλους τής εποχής τού θέρους και τής συγκομιδής τών σιτηρών καί έναρξης τής νέας Ινδίκτου...

Καλό μήνα απο αύριο,  καλό Φθινόπωρο και Αρχή της Ινδίκτου. Η λατινική λέξη Indictio (γεν. indictionis) επεξηγείται ως επιβολή φόρου και ως φόρος. Αν ψάξουμε λίγο ακόμα, θα δούμε ότι παράγεται από το ρήμα indico, που ανάμεσα στα άλλα σημαίνει και διατιμώ, ορίζω την τιμή κάποιου αγαθού.

Μιλάμε με τον Γεράσιμο Α. Ρηγάτο, πανεπιστημιακό, ιατρό, συγγραφέα-λαογράφο, που μας λέει πως η 1η  Σεπτεμβρίου αποτελεί και την αρχή του εκκλησιαστικού έτους.

– Ο «ΕΝΦΙΑ» μας;

«Οι Ρωμαίοι άρχιζαν τις πολιτικές τους δραστηριότητες από τον Σεπτέμβριο, όπως γράφει ο Βυζαντινός λόγιος, φιλόσοφος, πολιτικός κ.λπ. Μιχαήλ Ψελλός (1018-1096).

Την ίδια περίοδο λοιπόν έπρεπε να εξετασθούν και οι οικονομικές δοσοληψίες, τα βασικά τέλη, ο φόρος για τις στρατιωτικές δαπάνες, οι μισθώσεις, οι ενοικιάσεις κ.λπ. Ο καθορισμός λοιπόν γινόταν με θέσπισμα που όριζε την οικονομική υποχρέωση κάθε πολίτη. Αυτός ο ορισμός της φορολόγησης ήταν η indictio ή ίνδικτος, που κατά τα βυζαντινά χρόνια έγινε και ινδικτιών».

– Και τρόπος χρονολόγησης;

«Σε ένα κράτος στηριζόμενο στο στρατό, σπαρμένο σ’ όλο το γνωστό κόσμο, το μεγαλύτερο μέρος των κρατικών εξόδων ήταν οι στρατιωτικές δαπάνες...

Επειδή δε η θητεία των Ρωμαίων ήταν 15ενταετής, η ίνδικτος (διάταγμα) είχε δεκαπενταετή διάρκεια. Από αυτή την αιτία η ίνδικτος έχει και την έννοια της θέσης που κατέχει μια χρονιά σε έναν κύκλο δεκαπενταετίας, που ανανεώνεται συνεχώς. Χρησίμευε δε για τη χρονολόγηση με τον ίδιο τρόπο που είχε εφαρμοστεί και για τις Ολυμπιάδες, λ.χ. το δεύτερο έτος της 60ής ινδικτιώνος κ.λπ.».

– Εφαρμόστηκε;

«Κατά πάσα πιθανότητα το σύστημα καθιέρωσε ο «Μέγας» Κωνσταντίνος το 312 μ.Χ., αν και ορισμένοι υποστηρίζουν παλαιότερη εφαρμογή. Υπήρχαν βεβαίως διαφοροποιήσεις ως προς την εφαρμογή της, ανάλογα με την έναρξη, την αρίθμηση κ.λπ. Αναφέρονται τρεις τρόποι εφαρμογής της ινδίκτου.

Ονομάζονται Αυτοκρατορική η πρώτη, Καισαρική η δεύτερη και Κωνσταντινιακή ίνδικτος ο τρίτος τρόπος εφαρμογής. Οι Πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως ήδη από τον 4ο αιώνα κράτησαν τον τρίτο τρόπο, που βρίσκεται ακόμα σε ισχύ ως προς την εκκλησιαστική μας τάξη».

– Που σημαίνει…

«Η Αρχή της Ινδίκτου θεωρείται και αρχή του εκκλησιαστικού έτους. Τα «Μηνολόγια» της Εκκλησίας αρχίζουν από τον Σεπτέμβριο. Την 1η Σεπτεμβρίου τελείται στις εκκλησίες η «Ακολουθία της Ινδίκτου» και λειτουργία για την ευλογία του (νέου) εκκλησιαστικού έτους. Οι πιστοί ζητούν προσευχόμενοι: «ευλόγησον τον κύκλον της νέας περιόδου, τας αγαθάς σου δόσεις πάσι δωρούμενος», «δεόμεθα εκτενώς του στεφάνου του έτους ευλόγησον» κ.λπ.».

– Έχει έθιμα;

«Τα παλαιότερα χρόνια υπήρχαν διάφορα έθιμα και πρακτικές, κάποιες «διαβατήριες» τελετές σε διάφορα μέρη του ελλαδικού και του εξωελλαδικού Ελληνισμού. Τα περιγράφει ευσύνοπτα ο αείμνηστος Δημ. Λουκάτος στα «Φθινοπωρινά» (1982). Σήμερα τα ελλαδικά σπανίζουν, αν δεν έχουν εξαφανιστεί, καθώς ο Σεπτέμβρης έχει αλλοτριωθεί στο υπόλοιπο έτος και τα όποια έθιμα έχουν απορροφηθεί στον εορτασμό των Χριστουγέννων και των πρώτων ημερών του Ιανουαρίου».

– Στην κοινωνία;

«Δεν πρέπει να ξεχνάμε την έναρξη του σχολικού έτους, τις αλλαγές σπιτιών από ενοικιαστές, την ενοικίαση διαμερισμάτων από φοιτητές με την εγκατάστασή τους στον τόπο σπουδών.

Έχουμε ακόμα, αν και άτυπα, την έναρξη της νέας δικαστικής χρονιάς. Την έναρξη λειτουργίας της ολομέλειας της Βουλής. Έτσι κι αλλιώς με τακτική ή με θερινή λειτουργία, με νομοσχέδια αδιάβαστα ή με τη διαδικασία του κατεπείγοντος (και σε ένα άρθρο) όλο και κάποιους νέους φόρους θα επιβάλει -κατά το έθιμο της Ινδίκτου»

Tου ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΙΟΥΣΗ

https://www.presspublica.gr/gerasimos-rigatos-archi-tis-indiktou-indiktion-ke-enfia/